Krótka historia Mszy świętej

Tematy związane ze sprawowaniem sakramentów i sakramentaliów: ich struktura, posługi w zgromadzeniu liturgicznym, prawo liturgiczne
Awatar użytkownika
DariuszJ
Posty: 268
Rejestracja: 29 sty 2021, 17:41
Wyznanie: katolicyzm
Podziękował/a: 229
Podziękowano: 234
Płeć:

Nieprzeczytany post

Momentem ustanowienia Mszy świętej jest Ostatnia Wieczerza, którą Jezus z Apostołami spożył w ramach uczty paschalnej, rozpoczynającej się po zachodzie słońca. Podczas tej wieczerzy, miały jednak miejsce obrzędy, które nie były przewidziane dla uczty paschalnej: umycie nóg uczniom oraz słowa Jezusa podczas łamania chleba, będące słowami konsekracji chleba i wina. W katechezach jerozolimskich wyrażono całkowite przekonanie odnośnie rzeczywistej obecności Chrystusa w chlebie i winie po przeistoczeniu. W słowach Jezusa, kreślą się istotne elementy liturgii (przygotowanie darów, modlitwa eucharystyczna i obrzęd komunijny). To co Jezus dokonał w sposób sakramentalny w Wieczerniku, następnego dnia wypełnił na krzyżu, dlatego Msza święta jest Ofiarą krzyżową. Z czasem do obrzędów, które ustanowił Chrystus, Kościół dodawał oprawę modlitewną i obrzędową.

Chrześcijanie udawali się na nabożeństwa modlitewno-dydaktyczne do świątyni lub synagog, jednak już w czasach apostolskich byli zmuszeni do odłączenia się od żydowskich zebrań, organizując własne nabożeństwa Słowa Bożego w domach prywatnych. Pliniusz Młodszy w swoim liście z początku II wieku, opisuje, że nabożeństwa Słowa Bożego i nabożeństwa eucharystyczne były odprawiane oddzielnie. Chrześcijanie gromadzili się rano na nabożeństwo Słowa, a wieczorem na nabożeństwo eucharystyczne, na wzór Ostatniej Wieczerzy. W połowie II wieku, według relacji św. Justyna, oba nabożeństwa zostały połączone w jedno i składały się z: czytania Pisma świętego, homilii, modlitwy powszechnej, pocałunku pokoju, przyniesienia darów ofiarnych, modlitwy eucharystycznej, łamania chleba i Komunii świętej. Hipolit Rzymski w Tradycjach Apostolskich opisuje dość szczegółowo przebieg i teksty liturgii. Według jego relacji, biskup wraz z kapłanami wyciągał ręce nad darami ofiarnymi przyniesionymi przez diakona, a następnie odmawiana była modlitwa dziękczynna oraz modlitwa eucharystyczna. Konstytucje Apostolskie pochodzące z ok. 380 roku opisują obrzędy liturgii antiocheńskiej (inaczej klementyńskiej, gdyż przypisywało się ją papieżowi Klemensowi). Msza rozpoczynała się od czytań ze Starego Testamentu, następnie Dziejów i Listów Apostolskich oraz Ewangelii. Między czytaniami śpiewane były psalmy, a po Ewangelii głoszona była homilia. Potem następowało przygotowanie darów, a po nim modlitwa eucharystyczna, Komunia święta, modlitwa dziękczynna i modlitwa błogosławieństwa nad wiernymi.

Od IV wieku w Rzymie zaczęły ustalać się formy modlitw mszalnych. W rzymskich bazylikach do liturgii wprowadzono procesje na wejście, z darami i na Komunię. Podczas procesji śpiewano psalmy z antyfonami. Czytania biblijne zostały zredukowane do dwóch: lekcji i Ewangelii. W VII wieku, według Sakramentarza Gregoriańskiego i Ordo Romanus obrzędy Mszy świętej miały ustaloną strukturę. Liturgię rozpoczynała procesja wejścia ze śpiewem psalmu. Po niej następowały wezwania Kyrie eleison, hymn Chwała na wysokości Bogu (w Mszy sprawowanej przez biskupa) i oracja. Następnie miała miejsce liturgia Słowa z czytaniem lekcji, psalmem, śpiewem Alleluja i czytaniem Ewangelii. Potem następowała procesja z darami i ich przygotowanie, modlitwa nad darami, dialog, prefacja, Święty, Kanon Rzymski oraz modlitwa Ojcze Nasz ze wstępem i zakończeniem. Następnie miało miejsce łamanie chleba z towarzyszeniem śpiewu Baranku Boży oraz procesja komunijna ze śpiewem psalmu. W kolejnych wiekach liturgia była ubogacana dodatkowymi modlitwami i wieloma gestami.

Sobór Trydencki przeciwstawiając się krytyce reformatorów, podkreślił ofiarniczy charakter Mszy świętej oraz doktrynę o rzeczywistej obecności Chrystusa w Eucharystii. Obrzędy liturgii zostały ujęte w rubrykach, nad którymi czuwała Kongregacja Obrzędów. Sobór przygotował drogę do ujednolicenia liturgii w Kościele zachodnim. Św. Pius V wprowadził zreformowany mszał w całym Kościele katolickim.

W XIX wieku pojawił się ruch, który zmierzał do odnowy liturgicznej. Jego najważniejszym owocem była reforma rozpoczęta przez Piusa XII, który w 1951 r. wprowadził konieczne zmiany w obrzędach Wigilii Paschalnej, a w 1955 r. odnową objął cały Wielki Tydzień. Celem zmiany było przywrócenie liturgii jej uświęcającej roli przez zaangażowanie się w nią wiernych. Trzy lata później, Kongregacja Obrzędów opracowała Instrukcję o Muzyce kościelnej i Liturgii. Jan XXIII w 1960 r. wydał nowy Kodeks Rubryk, wytyczne dla wydawców ksiąg liturgicznych, a także instrukcję o rewizji kalendarza liturgicznego.

Obrady Soboru Watykańskiego II rozpoczęły się od dyskusji o odnowie liturgii. Jej owocem jest Konstytucja o Liturgii świętej, która została ogłoszona w 1963 r. Wbrew błędnie powtarzanym opiniom, Sobór nie zmienił kierunku zwrócenia się kapłana podczas celebracji Mszy świętej oraz nie wprowadził języków narodowych do liturgii kosztem łaciny, a jedynie dopuścił możliwość ich używania, stwierdzając, że można przyznać im więcej miejsca, jednocześnie podkreślając, że „w obrządkach łacińskich zachowuje się używanie języka łacińskiego”. Także warto wiedzieć, że język łaciński nadal jest językiem liturgii Kościoła rzymskiego i w tym języku może być celebrowana Ofiara Mszy świętej. Konkretne zmiany w liturgii w stosunku do tzw. Mszy trydenckiej, nastąpiły jednak po Soborze, poprzez wydanie instrukcji wykonawczych i innych dokumentów, a także poprzez promulgowanie nowego mszału rzymskiego w 1970 r. Wiele gestów i tekstów liturgicznych zostało zmodyfikowanych, skróconych i usuniętych oraz dodano szereg nowych modlitw eucharystycznych, pozostawiając kanon rzymski jako pierwszą modlitwę eucharystyczną. Najczęściej liturgia sprawowana jest obecnie w języku narodowym, a kapłan zwrócony jest twarzą do ludu, jednak nadal Msza święta może być celebrowana „Versus Deum” (kapłan zwrócony w tym samym kierunku co wierni), a także w języku łacińskim. Temat reformy posoborowej jest tematem bardzo złożonym — warto wejść w niego szczegółowo, analizując odpowiednie dokumenty wydane po Soborze. Obecnie sprawowana liturgia składa się z obrzędów wstępnych (procesja wejścia, pozdrowienie, akt pokuty, Kyrie eleison, Chwała na wysokości Bogu, kolekta), Liturgii Słowa (czytania ze Starego i Nowego Testamentu, psalm responsoryjny, śpiew Alleluja, Ewangelia oraz homilia, po której może nastąpić wyznanie wiary), Liturgii Eucharystycznej (przygotowanie darów, modlitwa eucharystyczna, obrzędy komunijne i modlitwa po komunii) i obrzędów zakończenia (pozdrowienie, błogosławieństwo i rozesłanie).

Warto również nadmienić, że obecnie w Kościele łacińskim istnieją dwie formy tego samego Rytu Rzymskiego — zwyczajna i nadzwyczajna. Taki podział i nazewnictwo wprowadził Benedykt XVI, listem apostolskim Summorum Pontificum w 2007 r. Zwyczajna forma, to najpowszechniej celebrowana forma Mszy świętej, znana przez większość wiernych i odprawiana na podstawie mszału Pawła VI, najczęściej w języku narodowym. Nadzwyczajną formą rytu rzymskiego jest tzw. Msza trydencka, która celebrowana jest według mszału Jana XXIII. Papież Benedykt rozszerzył możliwość odprawiania tej formy rytu rzymskiego, bez konieczności uzyskania zgody biskupa diecezjalnego.
Fragment książki: Dariusz Jaskólski, Katolickie ciekawostki, Wyd. Ridero 2020
"Deus caritas est, et qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus manet in eo".
1J 4,16b

"Bóg jest miłością: kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg trwa w nim". 1J 4,16b
margerytka65
Posty: 2
Rejestracja: 27 lut 2021, 19:42
Wyznanie: katolicyzm
Płeć:

Nieprzeczytany post

Od IV wieku w Rzymie zaczęły ustalać się formy modlitw mszalnych.
===========================================================
W IV w. były już w pełni ustalone formy modlitw liturgicznych na mszy :)
Awatar użytkownika
Magnolia
Posty: 6836
Rejestracja: 29 sty 2021, 11:31
Wyznanie: katolicyzm
Podziękował/a: 3192
Podziękowano: 3441
Płeć:

Nieprzeczytany post

margerytka65 pisze: 27 lut 2021, 19:49 Od IV wieku w Rzymie zaczęły ustalać się formy modlitw mszalnych.
===========================================================
W IV w. były już w pełni ustalone formy modlitw liturgicznych na mszy :)
Masz jakieś źródło na to, Małgosiu?
mgr teologii,
„Bóg pragnie, aby wszyscy byli zbawieni i doszli do poznania prawdy” (1 Tm 2,4)
Awatar użytkownika
DariuszJ
Posty: 268
Rejestracja: 29 sty 2021, 17:41
Wyznanie: katolicyzm
Podziękował/a: 229
Podziękowano: 234
Płeć:

Nieprzeczytany post

margerytka65 pisze: 27 lut 2021, 19:49 Od IV wieku w Rzymie zaczęły ustalać się formy modlitw mszalnych.
===========================================================
W IV w. były już w pełni ustalone formy modlitw liturgicznych na mszy :)
Tę informację w swojej książce, podałem za pozycją "Zarys liturgiki" ks. Tarsycjusza Sinki CM, która jest podręcznikiem używanym również w seminariach duchownych, jako wprowadzenie w świat liturgiki.

Cytat z tej książki:
W Rzymie o IV w. liturgia mszalna nabierała cech typowo rzymskich. Ustalały się wtedy formy modlitw mszalnych. Najstarszy zapis ustalonego Kanonu Rzymskiego znajduje się w dziełku świętego Ambrożego "De sacramentis".
Jeżeli znasz jednak źródła, które mówią coś innego w tej kwestii, to proszę podziel się z nami.
Ostatnio zmieniony 28 lut 2021, 18:36 przez DariuszJ, łącznie zmieniany 1 raz.
"Deus caritas est, et qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus manet in eo".
1J 4,16b

"Bóg jest miłością: kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg trwa w nim". 1J 4,16b
Awatar użytkownika
Marek Piotrowski
Posty: 1903
Rejestracja: 30 sty 2021, 22:00
Wyznanie: katolicyzm
Podziękował/a: 293
Podziękowano: 993
Płeć:

Nieprzeczytany post

Obawiam się, że spór na temat "kiedy zaczęły ustalać się formy modlitw mszalnych" jest nierozstrzygalny, ze względu na brak ostrości sformułowania ("zaczęły się ustalać").
Przyjmując literalnie, to już w Didache (przełom I i II wieku) znajdujemy pewne ustalone teksty liturgiczne.
Zresztą liturgia Mszy Świętej wyłoniła się z żydowskiej liturgii paschalnej oraz żydowskiej liturgii szabatowej, przejmując całe elementy.
ODPOWIEDZ